Cẩn trọng nếu bị sứa cắn khi đi tắm biển, xử lý sao cho đúng?

Chuyện bị sứa cắn khi đi tắm biển đã không còn xa lạ. Sức mùa nào cũng có nhưng đặc biệt vào mùa du lịch, mọi người đi tắm biển nhiều hơn nên nguy cơ bị sứa cắn cũng tăng cao. Những vết thương do sức gây đau rát, mẩn đỏ. Nếu nặng hơn thậm chí còn nguy hiểm đến tính mạng. Việc xử trí nhanh chóng, kịp thời sẽ hạn chế những tổn thương và giảm mức độ nguy hại cho sức khỏe.

Sứa biển độc như thế nào?

Sứa biển là sinh vật có các xúc tu với hàng triệu tế bào chứa chất gây dị ứng và gây độc. Bộ xúc tu của sứa rất dài, hường khoảng 2 đến 2,5 mét, thậm chí có những con dài tới 60 mét. Mỗi chiếc xúc tu có chứa hàng ngàn sợi lông xoắn được ví như những chiếc kim có chứa đầy nọc độc bên trong. Mỗi loại sức lại có mức độ chứa độc chất khác nhau.

Do vậy, chỉ cần vô tình chạm vào sứa đã khiến vùng da tiếp xúc bị dính độc tố. Độc tố này nhanh chóng ngấm qua da đi vào cơ thể con người.

Nếu nhẹ sẽ chỉ phản ứng ngoài da, thấy da đỏ rát, mẩn đỏ và ngứa. Với những trường hợp nghiêm trọng hơn, người chạm vào sứa có thể thấy đau đầu, tức ngực, tím tái, vã mồ hôi, nôn khan, đau bụng và tiêu lỏng nhiều lần, mạch nhanh, nhỏ, huyết áp tụt,… có thể dẫn đến ngừng thở, hôn mê và tử vong.

Ngoài ra, ở tình trạng bán cấp, thường là sau 15 phút bị sứa cắn, bàn tay, bàn chân người bệnh bị ngứa, nổi mẩn từng vùng da 1 rồi nổi mề đay khắp thân, mạch đập nhanh, huyết áp thấp, khó thở, ho khan, ra mồ hôi nhiều, nôn ói, tiêu chảy, đau bụng, chảy nước mắt, nước mũi… cần đưa đến bệnh viện ngay.

Cách xử lý khi bị sứa cắn

Tách con sức khỏi vùng da tiếp xúc

Thông thường, chỉ cần vô tình chạm vào sứa cơ thể con người đã bị dính độc tố mà không cần sứa cắn. Tuy nhiên cũng có trường hợp hy hữu sứa cắn và bám trên da. Lúc này, cần nhanh chóng tách con sứa ra khỏi vùng da tiếp xúc. Đặc biệt cần nhớ phải đeo găng tay, túi ni lông hoặc dùng dụng cụ gián tiếp, không tiếp xúc trực tiếp với các xúc tu của sức vì người xử trí cũng có thể bị nhiễm độc. Đồng thời hạn chế chạm tay vào vết cắn để tránh vết thương bị nhiễm trùng.

Nhanh chóng rửa vết thương thật sạch

Việc rửa sạch vết thương sẽ làm giảm độc tố, nhanh làm sạch các tế bào bị nhiễm độc hơn. Cần lưu ý tuyệt đối không dùng nước ngọt, nước ấm vì sẽ sẽ làm các chất độc nhanh chóng lan rộng hơn ra những vùng da khác của cơ thể.

Trường hợp bị sứa biển cắn bạn hãy sử dụng nước biển, nước muối hay pha nước giấm, cồn, soda, amoniac, nước chanh với nước sạch theo tỷ lệ 1:1 để vệ sinh vết thương. Các nghiên cứu cho thấy nước giấm có tác dụng làm dịu vết thương, ngăn chặn việc chất độc của sứa ăn sâu vào da rất hiệu quả. Tuy nhiên chỉ nên rửa bằng nước giấm trong 30 giây.

Loại bỏ các xúc tu còn dính trên da

Sau khi rửa vết đốt, bạn hãy cẩn thận loại bỏ hết các xúc tu còn dính trên da. Hãy sử dụng vật có cạnh như mảnh nhựa, mảnh cây, bìa cứng,...cạo nhẹ lên vết cắn của sứa để loại bỏ bớt độc tố. Bạn cần cố giữ yên khi cạo các xúc tu vì càng cử động nhiều thì độc tố càng tiết ra nhiều hơn.

Cần vứt bỏ quần áo vừa mặc vì bạn có thể vô tình tiếp xúc với chất độc của sứa còn bám trên quần áo lần nữa. Đồng thời tránh xa cả những vật bạn vừa dùng để loại bỏ xúc tu.

Chườm đá lên vùng da bị sứa cắn

Chườm đá không chỉ giúp làm dịu đau rát trên da mà còn ngăn chặn độc tố lan sang các vùng da khác trên cơ thể. Vì vậy hãy nhanh chóng chườm đá lạnh cho nạn nhân vừa bị sứa cắn sau khi vệ sinh vết thương và đã cạo sạch xúc tu.

Sử dụng thuốc

Để giảm đau, giảm sưng và cảm giác ngứa, khó chịu khi bị sứa biển cắn thì bạn có thể uống paracetamol, thoa kem corticoid, kháng histamin. Trước khi sử dụng nên hỏi ý kiến chuyên gia để dùng đúng hướng dẫn và đúng liều lượng, tránh tác dụng ngoài ý muốn.

Sai lầm mọi người thường mắc phải khi bị sứa biển cắn

Rửa vết thương bằng cồn

Cồn có tính sát khuẩn, sát trùng và làm sạch vết thương nên nhiều người đã dùng cồn để vệ sinh da khi bị sứa cắn. Tuy nhiên trường hợp này hoàn toàn ngược lại, việc rửa cồn càng khiến vết thương nghiêm trọng hơn.

Rửa vết thương bằng nước ngọt

Mọi người thường bị thương khi tiếp xúc với xúc tu của sứa biển, trong môi trường nước biển. Vì thế các nematocysts hay các tế bào châm sẽ có một hàm lượng nước mặn nhất định. Nếu bạn rửa vết thương bằng nước ngọt, việc thay đổi nồng độ mặn trong nematocysts sẽ kích thích ác tế bào phóng thích nọc độc nhanh hơn.

Rửa vết thương bằng nước tiểu

Đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có bất cứ bằng chứng hay nghiên cứu khoa học nào về việc rửa vết sứa cắn bằng nước tiểu. Cách này chủ yếu được truyền miệng theo kinh nghiệm dân gian. Nước tiểu có thể khiến vết thương tồi tệ hơn.

Phòng ngừa bị sứa cắn

Tránh đi bơi mùa sứa sinh sản

Mùa sứa sinh sản là lúc mật độ sứa trong nước cao. Điều này đồng nghĩa với nguy cơ tiếp xúc với sứa, dính phải các chất độc trong xúc tu cũng tăng cao. Vì vậy nên hạn chế đi bơi thời điểm này.

Mặc đồ bảo hộ

Sự thực sứa không chủ động cắn con người mà do chúng ta vô tình chạm phải nó khi đang bơi hoặc dính các kim xoắn chứa nọc độc của nó. Do vậy, khi bơi hoặc lặn bạn nên mặc đồ bảo hộ đã tránh da nhiễm độc tố của sứa.

Không chạm vào sứa

Sứa có hình dáng và màu sắc khá đẹp, không ít người thấy hiếu kỳ và muốn chạm vào nó. Tuy nhiên hãy nhớ rằng sứa vẫn có khả năng tiêm chất độc ngay cả khi nó đã chết. Bởi thế không chạm tay hay dẫm đạp lên xác những con sứa này để tránh bị dính chất độc vào da.

Tạm kết: Mức độ vết thương do sứa cắn có thể nặng, nhẹ khác nhau nhưng mọi người tuyệt đối không được chủ quan. Khi có các biểu hiện bị sứa cắn cần nhanh chóng sơ cứu, nhờ đến sự giúp đỡ của nhân viên cứu hộ bãi biển khi cần thiết. Quan trọng nhất vẫn là tự có biện pháp phòng ngừa để không xảy ra sự cố đáng tiếc.

THAM VẤN Y KHOA: DƯỢC SĨ HÀ HẰNG